Monday, September 28, 2009

Inrenchemnan Cell Phone Hmanga Street Light Tihen

¢ Lalthlamuana Ralte

Pathian siam nunna nei zingah mihringte hian mamawh kan ngah ber a, tul leh pawimawh kan insiam hnem a, kan tangkaipui lem lohte thlengin kan mamawh a, kan chenna khawvel tichhetu ber pawh kan ni a, thilsiam zawng zawng zingah kan pung chak ber bawk. Hma kan sawn tial tial a, kan khawsak a changkan deuh deuh lai hian kan chenna leilung leh nungcha dangte tan harsatna kan siam tam tial tial a, lei tuamtu boruak thlengin kan tibawlhhlawh zo ta. Mithiamte chuan heng avanga chhiatna lo thleng tur pumpelhna atana ha ber chu chet hautak loh leh mamawh neih tlem hi niin an sawi. Chutiang hawi zawnga mi rama an hmalak dan chu han tarlang ta ila.

Germany rama khaw pakhat Dorentrup-ah chuan zan dar 11 a rik chiahin streetlight an tithim vek thin a, zan reiah chuan an kawtthler zawng zawng chu a thim ruih thin a ni. Sum renchemna atana tualchhung thuneitute'n kum engemaw zat kal ta atang khan hetiang hian lo ti thin tawh mah se Dieter Grote-a leh mi thenkhat tan chuan a buaithlak chang a awm fo mai. An nupa chuan zan khaw thima an fate lo haw ngaihtuah reng renga an awm chang a tam hle a ni.

Grote-a hi advertising agency-a thawk a ni a, an harsatna tawh thin chu an nupa chuan an lungkham bawk a, tih dan tur tha deuh mai an ngaihtuah chhuak ta a. "Kan nupain kan sawi dun a. Tichuan, mamawh hun taka streetlight tihen theih dan tur chu kan ngaihtuah chhuak ta a. A nihna takah chuan kan nu ngaihtuah chhuah hi a ni zawk mah hi a ni," tiin a sawi.

Grote-a chuan an nupa titi chu a taka tihhlawhtlin ngei tumin an khuaa computer leh a behbawm dawr Lemgo chu tlawh a, a sawipui ta a. Anni chuan an lo tuipui phian mai a, tichuan telephone hmanga streetlight tihenna tur chu an buaipui zui ta nghal a. Thla rei lo te hnuah chuan Lemgo leh Grote-a te tangdun chuan modem (telephone line hmanga computer thlun zawmna khawl) thar leh software thar an siam chhuak ta thuai a. Chu hmanrua chu 'Dial4Light' an vuah a, Europe khawmualpuia chutiang project hmasa ber chu a ni ta nghe nghe.

Chumi hnu atang chuan Dorentrup khuaa chengte chuan eng hunah pawh an duhna lai taka mi streetlight chu an tieng thei ta a ni. A tihen dan lah chu a mawlmang hle lehnghal a, mahni phone (mobile phone/landline) kha va register mai kha a tawk a. Zan thima kawtthlera an kal laia eng an mamawh a nih chuan Dial4Light number an bia a - tawngkaa sawi emaw code number paruk (6 digit code) chhut mai emaw a theih ve ve - tichuan an duhna hmun taka mi chu a lo eng nghal pup mai a ni.

Khaw chhunga streetlight zawng zawng chuan code hran an neih vek avangin an duhna lai tak kha code kha an hrilh rualin a rawn eng nghal mai a ni. Mahse, rei vak lo a en hnuah amahin a thim leh a, duh chuan a tihen leh theih zel bawk a, mi pakhatin zan khatah vawi thum chutiang chuan an ti thei.

Nikum khan he project hi khaw chhung hmun thenkhatah enchhinnan an hmang a, a hlawhtlingin mipui pawhin tha an ti hle a, Dorentrup khaw hotute chuan an khaw pum puia hman turin an ti zui ta a ni. He khuaah hian mi 9,000 vel an cheng.

Zankhuaa streetlight tihen hian carbon a pek chhuah hnem avangin boruak a tibawlhhlawh hle a, Utility company Lemgo-in an chhut dan chuan he hmanrua an hman atang hian kum tin carbon pekchhuah (carbon emission) ton 12 laiin a tlem phah dawn a ni.

Lemgo-a he project-a an hotupa Frank Brauer-a chuan, "Khuaa chengte hian zankhuaa khawlai tihen reng hi an mamawh kher lo a, chuvang chuan kan khua leh a chhevelah hian he hmanrua hi kan hmang tangkai hle a ni," tiin a sawi.

Hetihlai hian mipui himna atan zankhuaa kawtthler tihen reng duh pawl an awm a, chu'ng mite chuan na takin thuneitute an nawr ve reng bawk a. Mahse, mayor Friedrich Ehlert-a hi thil tha leh dik nia a hriatah chuan nghet taka ding tlat mi a ni a, hemi chungchangah pawh hian sawiseltu awm mah se a ngaihdan a sawhsawn duh chuang lo.

"Inah pawh TV ka en lai pawhin pindan dang ka tithim ziah tho a. Tuma awm lohna hmuna streetlight tihen reng hi mipui pawhin an beisei bik tur a ni lo," a ti hmiah.

Chutih lai taka Dial4Light project an siamchhuak thei hi a lawm hle nghe nghe a, he hmanraw hmanga streetlight an tihenna man hi council-in chawi mah se zankhuaa kawtthler tihen ai chuan senso a tlem fe zawk tih a sawi bawk.

"Electricity bill kan tihniam mai a ni lo a, environment chhe zel kan venghim bawk a. Chumi atan chuan mi tin kan tangho a ni," tiin Ehlert-a chuan a sawi.

Lemgo hian an hlawhtlinpui bawk a, ram hrang hrang pangaah he scheme hi tih zel an tum mek a, heng bakah hian Dubai leh US lamah pawh an duh ve thu an hrilh tawh bawk.

Khawvel pumah sum leh pai lama tlakchhiatna a thleng a, a sawhkhawk ram hrang hrangin a tuar mek a, sorkar hrang hrangte budget pawh a nghawng na hle. Khawvel lumna tizualtu boruak chhia carbon lah chu (thilsiamna khawl, lirthei, etc. vangin) a nasa tial tial bawk. Dorentrup khuain inrenchemna leh environment venhimna atana hetianga hma an la hi an entawntlak viau niin mi tam tak chuan an ngai a ni.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment